آزاد اندیشان اقتصاد گیلان

علی ربیعی با استناد به مصوبه قانونی سال ۱۳۹۴ اعلام کرد از هفته آینده صندوق توسعه ملی مجاز است یک درصد از دارایی خود را در صندوق ثبات‌ساز سرمایه‌گذاری کند. پیش‌تر نیز مدیرعامل بورس اعلام کرده بود با جدیت به‌دنبال اجرایی کردن این مصوبه هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این موضوع به علل مختلف یک سیاست ناکارآمد و تورم‌ساز است. نکته نخست این است که بررسی‌ها نشان می‌دهد این نوع حمایت‌ها تنها در جهت شاخص‌سازی و انحراف بازار از مسیر اصلی است و حتی فعالان بازار سرمایه نیز از این موضوع استقبال نمی‌کنند. موضوع دوم نیز این است که استفاده از منابع صندوق توسعه ملی در شرایط کنونی، باعث افزایش پایه پولی و در نتیجه رشد نقدینگی می‌شود که در نهایت ضربه آن بر کل پیکره اقتصاد کشور وارد می‌شود. در نهایت، هم بازار و هم مردم از این تصمیم متضرر می‌شوند.

استان‌های قرمز تورم
مرکز آمار ایران، تحولات شاخص قیمت مصرف‌‌کننده به تفکیک استان‌های کشور را منتشر کرده است. تورم ماهانه از تیر تا مرداد با کاهش ۹/ ۲ درصدی همراه شد. شاخص قیمت مصرف‌‌کننده که در اولین ماه تابستان ۴/ ۶ درصد رشد را تجربه کرده بود، در ماه گذشته به نوسان ۵/ ۳ درصدی در جهت مثبت اکتفا کرد. با این حال، برخی استان‌ها در گرداب تورم بالا باقی ماندند، به‌طور مشخص، تورم ماهانه در سه استان ۵ درصد و بالاتر ثبت شد: «مرکزی»، «لرستان» و «یزد». علاوه بر این، در پنج استان دیگر نیز نرخ تورم ماهانه، در سطح ۵/ ۴ تا ۵ درصد باقی ماند. این استان‌ها شامل «سیستان و بلوچستان»، «کهگیلویه و بویراحمد»، «هرمزگان»، «کرمان» و «خراسان جنوبی» می‌شود؛ استان‌هایی که عمدتا جزو استان‌های کمتر برخوردار کشور محسوب می‌شوند. می‌توان این گروه را به‌عنوان گروه قرمز تورمی‌مرداد ماه در نظر گرفت.
با وجود ثبت دو تورم بالا در تابستان در این استان‌ها، تورم نقطه‌ای غالب آنها همچنان از تورم میانگین کل کشور پایین‌تر است. تورم نقطه‌ای کل کشور در مرداد ماه به ۴/ ۳۰ درصد رسیده است، با این حال، تمام استان‌هایی که تورم ماهانه بالایی را در مرداد تجربه کرده‌اند، از تورم نقطه‌ای کل کشور عقب هستند. بالاترین تورم ماهانه در مرداد مربوط به استان لرستان با نرخ ۵/ ۵ درصد است، با وجود این نرخ تورم نقطه‌ای در این استان به ۱/ ۲۸ درصد رسیده؛ به این معنی که اهالی استان لرستان برای تهیه یک سبد مشخص از کالاها و خدمات، در مرداد ۹۹ در حدود ۲۸ درصد هزینه بیشتری را در قیاس با مرداد ۹۸ پرداخت کرده‌اند. البته این عدد هنوز از میانگین کشوری پایین‌تر است. این قضیه برای استان یزد نیز حاکم است، اهالی این استان نیز با اینکه در مرداد تورم ۴/ ۵ درصدی را تجربه کردند، در قیاس با مرداد ۹۸، نسبت به میانگین کشور، گرانی کمتری سراغشان آمد.
بالاترین تورم نقطه‌ای در پایان مرداد، مربوط به استان‌های تهران و هرمزگان است. در این دو استان سطح قیمت کالاها و خدمات نسبت به مرداد پارسال، بیش از ۳۴ درصد رشد کرده است. اما علت اصلی تورم در این دو استان متفاوت بوده است؛ در پایتخت تورم بالای کالاهای غیرخوراکی و خدمات موجب شدت تورم شده، درحالی‌که در هرمزگان تورم بالای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و دخانیات. تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها در هرمزگان به بیش از ۴۰ درصد رسیده است. بیشینه تورم نقطه‌ای غیرخوراکی‌ها و خدمات نیز در استان تهران و معادل ۷/ ۳۷ درصد بوده است.مناطق سفید تورمی
تورم ماهانه مرداد ماه در هیچ استانی کمتر از ۳/ ۲ درصد نبوده است. اهالی استان‌های «قم» و «مازندران» از این حیث بهترین وضعیت را گذرانده‌اند و کمترین افزایش قیمت کالاها و خدمات را متحمل شدند. در استان قم، تورم خوراکی‌ها تنها یک درصد بوده است. در واقع کمترین نوسان قیمتی خوراکی‌ها در ماه گذشته در استان قم ثبت شده است. در استان مازندران، هم تورم خوراکی‌ها و هم تورم غیرخوراکی‌ها در سطح معقولی قرار داشته و از تورم میانگین، پایین‌تر بوده است. تورم ماهانه در استان‌های آذربایجان غربی، خراسان رضوی، ایلام، بوشهر و اردبیل هم زیر ۳درصد بوده است. به تعبیری هر چه در نقشه به سمت غرب حرکت کنیم، وضعیت تورم تسکین می‌یابد، البته این در مورد خراسان رضوی صدق نمی‌کند که تورم ۸/ ۲ درصدی را ثبت کرده است. اما در جنوب کشور، این فرضیه صادق است و تورم ماهانه با دور شدن از شرق کشور، کاهش یافته است. تمرکز تورم بالا در استان‌های جنوب شرقی کشور بوده است. از آن طرف در نگاه سالانه، ساکنان استان‌های مازندران، آذربایجان غربی، گیلان و ایلام کمتر از ساکنان دیگر استان‌ها، افزایش قیمت را چشیده‌اند. کمترین تورم نقطه‌ای در پایان مردادماه در استان آذربایجان غربی و معادل ۸/ ۲۴ درصد گزارش شده که ۶/ ۵ درصد از تورم نقطه‌ای کل کشور پایین‌تر بوده است.شکاف تورمی‌در گروه‌های کالایی و خدماتی
مرکز آمار تورم نقطه‌ به نقطه‌ را برای گروه‌های کالایی و خدماتی در تمام استان‌ها اعلام کرده است. در برخی گروه‌ها، تورم نقطه‌ به نقطه، فاصله قابل‌توجهی بین استان‌ها انداخته است. مثلا داده‌های ارائه‌شده در مورد شاخص دخانیات نشان می‌دهد که قیمت این گروه کالایی در مرداد ۹۹ نسبت به مرداد ۹۸، بین ۱۳ تا ۴۳ درصد تغییر کرده است؛ بالاترین تورم نقطه‌ای دخانیات در استان آذربایجان شرقی با نرخ ۴۳ درصد گزارش شده است و کمترین آن با نرخ ۱۳ درصد در استان سیستان و بلوچستان. در نتیجه مصرف‌کنندگان دخانیات در استان سیستان، آسایش بیشتری را نسبت به سایر نقاط کشور تجربه کردند چرا که میانگین تورم نقطه‌ای دخانیات در کل کشور نیز ۴/ ۳۱ درصد بوده است. اختلاف قابل‌توجه تقریبا در تمامی‌گروه‌های کالایی وجود دارد(جدول). این مساله نشان می‌دهد هنگام اوج‌گیری تورم، فاصله داده‌ها از میانگین بیشتر می‌شود و این مساله، خودبه‌خود درک مردم از تورم را متفاوت می‌کند و باور به آمار رسمی‌را کاهش می‌دهد.

این به آن معنی است که منابع و درآمد افراد با هدف افزایش سرمایه به سمت بورس و فعالیت‌های دیگر می‌رود و در نتیجه درآمد حاصل از شغل کم می‌شود. بنابراین توجه به بازار کار بدون توجه به بازار تولید، مصرف، بازار کالا، بازارهای مالی و... منطقی نیست و باید سایر بازارها را در کنار بازار کار رصد کنیم. وی درخصوص عملکرد معاونت متبوع خود در بحث ایجاد اشتغال گفت: برآورد کارشناسی ما در معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال این بود که برای ایجاد و توسعه اشتغال، کارآمدترین اقدام، نهادسازی است. شرایط اقتصادی کشور در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ تا حدودی مطلوب بوده، اما منجر به ایجاد اشتغال نشد. وی افزود: به‌عنوان مثال می‌توان به دوران برجام اشاره کرد که اگر چه حوزه سرمایه‌گذاری خارجی رشد قابل‌توجهی داشت، ولی این رشد بیشتر در حوزه انرژی بود و اشتغالی ایجاد نکرده است. از این رو بر نهادسازی به‌عنوان ابزاری کارآمد برای ایجاد اشتغال تمرکز کردیم.

روایت کدال
دو روز پیش صورت‌ پرتفوی ماهانه صندوق واسطه‌گری مالی یکم منتهی به ۳۱ مرداد ماه در سامانه کدال منتشر شد. بررسی این گزارش نشان می‌دهد درآمد‌های این صندوق به شدت کاهش یافته است. بسیاری از کارشناسان معتقدند دارا یکم نیاز به بازارگردان دارد و این موضوعی است که به‌عنوان یک فقدان در این نماد محسوب می‌شود.
درآمد‌های حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها در این نماد در سه بخش ‌درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری در سهام و حق تقدم سهام، درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری در سپرده بانکی و گواهی سپرده و سایر درآمد‌ها بوده است. ۱۰ هزار میلیارد تومان درآمد حاصل شده از سرمایه‌گذاری در سهام و حق تقدم سهام بوده است. نکته قابل توجه اینکه سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت تنها زیان به جای گذاشته است. ۹۹۴ میلیون تومان زیان ناشی از این سرمایه‌گذاری بوده است. درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری در سپرده بانکی و گواهی سپرده نیز اگرچه سهم ناچیزی (نزدیک به صفر درصد) دارد اما روندی کاهشی داشته است. در این دوره از میان نماد‌های دارا یکم؛‌ بانک ملت به مجمع رفت و با تقسیم سود موجب شد درآمد تازه‌ای به صندوق اضافه کند. بانک ملت به ازای هر سهم ۲۶ ریال سود تقسیم کرد. در زمان تقسیم این سود تعداد ۲۸۳۷ میلیون سهم بانک ملت به این صندوق تعلق داشت. بر این اساس خالص درآمد سود سهام بیش از ۶۴۵۳ میلیون تومان بوده است. قیمت دارا یکم در مدت زمانی که این گزارش به آن پرداخته یعنی در طول مرداد ماه از ۲۵ هزار و ۱۹۴ تومان به ۱۸ هزار و ۷۵۶ تومان افت داشته است. دارا یکم در عرض یک ماه اخیر یعنی از یکشنبه ۱۲ مرداد ماه نیز از ۲۳ هزار و ۹۷۴ تومان به ۱۹ هزار و ۸۲۸ تومان رسیده است.دارا یکم چقدر جذاب است؟
در شرایطی که قیمت این نماد در حال کاهش است برخی از تحلیل‌های تکنیکال از امکان رشد دارا یکم خبر می‌دهند. اما باید دید تحلیل‌های بنیادی از این سهم چه چیزی را آشکار می‌کند. از نظر تحلیلگران بنیادی ارزش ذاتی هر سهم از صندوق سرمایه‌گذاری دارایکم در تابلوی بورس در قسمت NAV ابطال تعیین شده است و به‌طور طبیعی هر سهم از این صندوق به اندازه ارزش ذاتی خود جای رشد قیمت دارد. NAV نشان‌دهنده کل خالص ارزش دارایی‌های صندوق سرمایه‌گذاری و معیاری استاندارد برای انجام مقایسه صندوق‌های سرمایه‌گذاری از لحاظ عملکردی است. همچنین ان‌ای‌وی ابطال برابر با قیمت بازخرید واحد‌های سرمایه‌گذاری یا ابطال آنها بر اساس خالص ارزش دارایی‌های ابطال (NAV ابطال) و با کسر هزینه‌های مربوط به کارمزد و معاملات فروش از بهای فروش دارایی‌های سبد تعیین می‌شود. در واقع NAV ابطال مبنای خالص پرداخت به شخص است. به زبان ساده اگر سرمایه‌گذار تصمیم به نقدکردن سرمایه‌اش بگیرد، قیمت واحد‌ها به‌صورت NAV ابطال محاسبه خواهند شد. بر این اساس NAV ابطال از ابتدای مرداد ماه از ۳۰ هزار و ۵۴۵ تومان در انتهای همین ماه به ۲۶ هزار و ۸۵۴ تومان رسیده است. فراز و نشیب NAV ابطال همچنان ادامه داشته و روز گذشته به ۲۶ هزار و ۱۸۱ تومان رسید. بر این اساس قیمت به ارزش ذاتی سهم در یک ماه اخیر از ۸۱ درصد به ۷۵ درصد در روز گذشته رسیده است. اگر این نسبت را عنوان یک عامل سهم بررسی کنیم هر چقدر این نسبت کاهش یابد جذابیت یک سهم بیشتر خواهد بود.چالش پالایش یکم
یک هفته از عرضه پالایش یکم گذشته است و این نماد تاکنون بازگشایی نشده است. برای سنجش ارزندگی صندوق «پالایشی یکم» باید قیمت سهام چهار شرکت موجود در پرتفوی آن را بررسی کرد. قیمت سهام شبندر، شپنا، شبریز، شتران یک روز قبل از عرضه به ترتیب برابر با ۴۰۲۸، ۳۵۰۴، ۴۳۱۶، ۳۴۷۵ تومان بوده است. با انتشار خبر عرضه صندوق پالایشی یکم این ۴ نماد رشد داشتند اما روند کلی بازار بر صعود این نماد‌ها چیره شده است. در حالی که سرمایه‌گذاران می‌توانند ۳۰۰ واحد از پالایشی یکم را با مبلغ ۱۰ هزار تومان خریداری کنند و پذیره‌نویسی آن همچنان ادامه دارد؛ قیمت نماد‌های این صندوق در حال کاهش است. روز گذشته تمامی‌این چهار نماد روندی منفی را تجربه کردند و قیمت شبندر به ۴۱۷۹،‌ شپنا به ۳۴۶۱، شبریز به ۴۱۹۹ و شتران به ۳۳۷۲ تومان رسید. روند منفی قیمت سهام این صندوق روز به روز جذابیت این صندوق را کاهش می‌دهد.
آدنا طروسیان کارشناس واحد تحلیل کارگزاری کار آمد در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: همانگونه که مشخص است ارزش کل سهام دولت در اولین روز عرضه معادل ۷۵ هزار میلیارد تومان است که با ۲۰ درصد تخفیف این مبلغ به ۶۰ هزار میلیارد تومان کاهش می‌یابد. او ادامه می‌دهد پس از آغاز پذیره‌نویسی این چهار سهم تحت تاثیر جو بازار، با نوسان قیمت همراه شد، به‌طوری که این سهام، اکنون در محدوده قیمتی ۴ شهریور معامله می‌شوند و اگر قیمت در این محدوده باقی بماند، برای خریدار دارا دوم، عایدی جز ۲۰ درصد تخفیف نخواهد داشت.