آزاد اندیشان اقتصاد گیلان

شاهین احمدی خبره آموزش بازار سرمایه رشد اخیر شاخص کل بورس تهران و فرابورس ایران، تمام نگاه‌ها را به خود خیره کرده است. از یکسو سرمایه‌گذاران سرخوش از سودهای قابل‌توجه در مقایسه با بازارهای موازی به‌دنبال کسب نفع بیشتر از این بازار صعودی هستند و از سوی دیگر، عده‌ای بر این باورند که بازار سرمایه روند غیرعادی به خود گرفته است و باید اندکی نگران شروع روند اصلاح بازار و احیانا ریزش بازار و متضرر شدن سرمایه‌گذاران خرد تازه‌وارد به بورس شد.

اما در کنار این نگرانی‌‌ها یک فرصت تاریخی هم ایجاد شده که اگر دیر بجنبیم از کف اقتصاد ایران خواهدرفت. این فرصت تاریخی استفاده از ظرفیت بورس در تامین‌مالی بنگاه‌های بزرگ در ایران است.

مصطفی باتقوا حسابدار رسمی- حسابدار مستقل هدف ابتدایی و نهایی از وضع قانون مالیات ارزش‌افزوده، اجرای شفافیت و ردیابی حلقه زنجیره معاملات و جلوگیری از فرارهای مالیاتی بود. سوال اساسی این است آیا این قانون درست اجرا شد؟

در همین حال، افزایش مالکیت خریداران حقیقی از سهام تداوم یافته و برای دومین هفته متوالی، بیش از۸ هزار میلیارد تومان دارایی از سبد سرمایه‌‌گذاران حقوقی به این گروه از خریداران منتقل شد. تب و تاب فراوان در بازار سهام در شرایطی ادامه می‌یابد که به لحاظ متغیرهای بنیادی شامل نرخ ارز و قیمت‌های جهانی هنوز پشتوانه مهمی‌برای توجیه سطح عمومی‌قیمت‌ها در بازار سهام یافت نشده است؛ از این رو، سرنوشت مسیر بازار در کوتاه‌مدت تنها به میزان قدرت نقدینگی ورودی وابسته است.

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، نشریه اکونومیست این هفته در سرمقاله خود به رشد غیرمنطقی و خطرناک بورس آمریکا طی هفته‌های اخیر و پس از ریزش ناشی از کرونا پرداخت و نوشت: تاریخ بورس همواره با افت‌وخیز‌های دراماتیکی عجین بوده است: سقوط بزرگ سال ۱۹۲۹؛ دوشنبه سیاه ۱۹۸۷ که قیمت سهام با ریزش ۲۰ درصدی مواجه شد و حباب «دات کام» در سال ۱۹۹۹ که ناشی از اقبال بیش از حد سرمایه‌گذاران به شرکت‌های حوزه اینترنت و فناوری ایجاد شد. با درنظر گرفتن چنین سوابقی، بروز هر سناریو در این بازارها جای تعجب نخواهد داشت، اما با این حال هشت هفته گذشته چشمگیر بوده و پس از عرضه‌های فراوان، نوبت به تقویت عجیب در بازار بورس آمریکا رسیده است. بین ۱۹ فوریه و ۲۳ مارس، شاخص اس‌اندپی یک‌سوم از کل ارزش خود را از دست داد و از آن زمان تاکنون و بدون توقف روند رشد را درپیش گرفته است و تاکنون نیز نیمی‌از ارزش از دست رفته را بازگردانده است. عامل اصلی بازگشت بازار نیز انتشار خبر خریداری اوراق قرضه شرکتی توسط فدرال رزرو بود تا به شرکت‌های بزرگ برای پرداخت بدهی‌های خود کمک شود. سرمایه‌گذاران نیز بدون ذره‌ای تعلل ترس خود را کنار گذاشته و نسبت به آینده خوشبین شدند. البته این تصویر خوش آب و رنگ از وال‌استریت جای نگرانی دارد چرا که در تضاد با بازارهای دیگر است. برای نمونه ارزش سهام در بریتانیا و قاره اروپا با شتاب بسیار کندتری در حال بهبود است. به‌علاوه روند وال‌استریت با آنچه در مین استریت (اشاره به کسب‌و‌کارهای کوچک و خرده‌فروشی‌ها که بدنه اصلی اقتصاد آمریکا را تشکیل می‌دهند) رخ داده، زمین تا آسمان متفاوت است. حتی با کاهش محدودیت‌های ناشی از قرنطینه کرونا، ضربه‌ای که به مشاغل وارد آمده بسیار سهمگین است و اکنون نرخ بیکاری از ۴ درصد پیش از کرونا به ۱۶ درصد افزایش یافته است و این میزان از سال ۱۹۴۸ در بالاترین حد خود قرار دارد. درحالی‌که سهام شرکت‌های بزرگ با سرعت در حال رشد هستند و این شرکت‌ها حمایت فدرال رزرو را نیز دارند، کسب‌و‌کارهای کوچک در تقلا هستند تا بتوانند کمک‌های مالی وعده داده شده را از عمو سام (دولت فدرال) دریافت کنند.

گزارش وزارت کار آمریکا حاکی از آن بود که میانگین دستمزدهای ساعتی با رشد ۷/ ۴ درصدی بهترین داده بازار کار آمریکا محسوب می‌شود. همچنین تغییرات نیروی کار در بخش غیرکشاورزی نیز حدود منفی ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بود که از پیش‌بینی‌ها بهتر بود. خزانه‌داری آمریکا با رشد بی‌رویه بدهی ملی روبه‌رو است. استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که در نظر دارد اوراق قرضه جدید با سررسید ۲۰ ساله منتشر کند. خزانه‌داری آمریکا به‌عنوان بخشی از تامین اعتبار سه ماهه خود قرار است ۲۰ میلیارد دلار از این اوراق جدید چاپ کند و به‌دنبال آن دوماه بعد هم ۱۷ میلیارد دلار دیگر از آن را چاپ کرده و به فروش برساند. خبر این تصمیم ۲ روز بعد از آن گزارش شد که خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد در نظر دارد در سه ماه دوم سال جاری میلادی برای تامین اعتبار برنامه نجات از پاندمی‌کرونا ۳ هزار میلیارد دلار قرض بگیرد. بدهی ملی آمریکا در حال حاضر به ۲۵ هزار میلیارد دلار نزدیک شده است. وزارت خزانه‌داری آمریکا در نظر دارد برای تامین نیاز‌های مالی کشور ۳ هزار میلیارد دلار در سه ماه دوم امسال اوراق قرضه و بهادار دولتی منتشر کند. در اصل، وزارت خزانه‌داری آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد برای حمایت از اقتصاد کشور در مقابل پیامد‌ها و تبعات اقتصادی و مالی ناشی از شیوع بیماری کووید-۱۹ در نظر دارد ۳ هزار میلیارد دلار اوراق قرضه و بهادار دولتی در فاصله ‌ماه‌های آوریل تا ‌ژوئن (سه ماه دوم) امسال منتشر کند.

به‌طوری که وضعیت این بازار می‌تواند برای بخش حقیقی تعیین‌کننده بوده و عوامل مرتبط با بخش حقیقی نیز متغیرهای بنیادی تعیین‌کننده ارزش در بازار سهام هستند. گفته می‌شود که شاخص بازار سهام، نبض اقتصاد است. به این معنی که افزایش شاخص بازار سهام نشان‌دهنده بهبود کسب و کار، اشتغال و در نهایت رونق اقتصادی است و افت شاخص نیز هشداری برای رکود اقتصادی است. تحولات بی‌سابقه بازار بورس در ماه‌های اخیر نقش و اهمیت بازارهای مالی به ویژه بازار سهام را از جمله مباحث مهم اقتصادی کشور قرار داده است به‌طوری که روند فزاینده شاخص قیمت سهام در فضای رکود تورمی‌اقتصاد، به‌عنوان عملکرد تعارض‌آمیز بخش مالی با بخش حقیقی کشور تلقی می‌شود. به این‌جهت نوسانات بازار سهام نیازمند تبیین دقیق‌تری است. در این رابطه سوالات چندی به شرح زیر می‌توان مطرح کرد که پاسخگویی آن در سیاست‌گذاری اقتصاد کشور موثر است:

حجت‌الاسلام دکتر حسن شجاعی منتخب مردم ابهر، خرم‌دره و سلطانیه در مجلس یازدهم طرح توزیع سهام عدالت درحالی از سال ۱۳۸۵ در کشور مصوب و اجرایی شده که براساس آن درصدهای متفاوتی از سهام شرکت‌های سودآور دولتی میان مشمولان این طرح توزیع شده است. آن هم با این شرط که اقساط سهام عدالت از محل سود سالانه این سهام، تسویه شده و با پایان یافتن این مهلت ۱۰ ساله، هم سود سالانه این سهام میان مشمولان توزیع شود و هم اینکه سهام عدالت قابلیت خرید و فروش داشته باشد.

دنیای‌اقتصاد : معاون سابق سازمان خصوصی‌سازی، الزامات آزاد‌سازی سهام عدالت را تشریح کرد. به گفته اسماعیل غلامی، با توجه به تاخیری که در طول زمان نسبت به تحقق اهداف واگذاری این سهام پیش آمده است، دولت باید هرچه زودتر سه اقدام را در دستور کار قرار دهد. زمینه‌سازی برای ورود همه شرکت‌های مشمول این طرح به بورس، تعیین محدوده زمانی مشخص برای انتقال مالکیت به دارندگان سهام و تهیه مقررات مورد نیاز برای انتقال سهام به صاحبان سهام، سه اقدام مورد اشاره است.